Английн нэрт зохиолчид эгч дүү Бронте

Оюутан байхад англи хэл дээр гэрийн уншлага хий гэж багш бидэнд даалгавар өгч билээ. Тэр үед миний унших чадвар муу хэрэв ном сонгоод унших болбол баахан мэдэхгүй шинэ үгс тэр болгоныг толь бичгээс хараад нийлүүлээд унших гэхээр мэддэггүйд эрээн цоохор гэгчээр тал тал тийш тараад алга болчихож байгаа юм шиг юу ч ойлгохгүй өнгөрдөг. Өөрийн энэ байдлаас болоод даалгаварыг биелүүлэхгүй байхаар шийдэв. Харин даалгавараа биелүүлсэн гэж багшаараа тооцуулах том асуудалтай тулгарахад өөртэйгөө дотно найзалдаг оюутан маань ашгүй ном сонгоод уншчихсан байв. Тэгээд тэрүүгээрээ утгыг нь яриулж аваад тэрнийгээ багшид ярьж тооцуулсан болов. Үнэндээ нүгэлийн нүдийг гурилаар хуурна гэдэг шиг юм болсон. Одоо эргээд бодоход ямар ч байсан “Жейн Еэр” гэдэг гарчигтай байсан түүнээс хэн бичсэн эсэхийг огт анхаарч байгаагүй тэр бол 1990 оны эхээр болсон явдал. Тэрнээс хойш олон жил өнгөрсний дараа 2011 оны хавар “Жейн Еэр” гээд Голливудын шинэ кино өргөн дэлгэцээр гарч байв. Дээхэн үед уг киног англи, америкт хийж байсан бөгөөд түүнийг хааяа кабелийн телевизээр гаргаж байдаг аж. Урьдны хийсэн буруугаа цагаатгах гэсэн мэт киног нь ч үзэж бүр номыг нь ч гэхдээ цаасан бус цахим хувилбараар нь уншиж үзлээ.

Нэгэн бүтэн сайн өдөр танилууд маань биднийг авч салхинд авч гарсан нь Хаворьд гэдэг тосгон байв. Хоёр машин ч хоорондоо зөрөхөд амаргүй нарийн мушгирсан хөдөөний замаар явж байгаад тэнд явж очиход хуучны байшин барилга нь тэр чигээрээ яг дээр үеийн кинон дээр гардаг шиг хичнээн жил болсон ч энэ хэвээрээ байж ирсэн болов уу гэмээр буйдхан газар байв. Орчин тойрныг харахад тал газаргүй тул

дов толгод дээр баригдсан гэдэг нь илэрхий орон сууцны байшингууд нь өндөр дээшээгээ хоёр гурван давхар хажуугаас нь харахад нарийхан урьдаас нь харахад өндөрч дотроо зай муутай коридорт нь хоёр хүн зэрэгцээд явах аргагүй нарийн. Тосгоны гудамжны өгсүүр замаар ачаатай морин тэрэг явах болоход эргэж гулсаад гарч чаддаггүй байсан гэдэг. Тэр нь нь ч аргагүй үнэн болов уу гэхээр чулуу шигтгэсэн замаар өгсөж уруудах нь хөл гар муутай хүнд бол амаргүй ажил бололтой. Бороо цастай бол гутал гулсаад ямар ч хүнд амаргүй. Алсад мен эргэн тойронд нүцгэн толгод английн бусад хөдөө газрын адил газар эзэмшигч болгон газраа хувааж аваад түүнийгээ тэмдэглэн зааглан чулуун хороогоор заагласан байв. Тэгш тал бус газар үр тариа ургуулна гэж байдаггүй байна. Гол тохиромжтой эрхлэх аж ахуй нь хонь үржүүлэх саалийн үнээний фермер аж. Толгодыг жижиг хэсэг болгон чулуугаар зааглан хонио нэг газраа удаан байлгахгүй хэсэг идүүлж байгаад нөгөө газар луу шилжүүлж оруулаад байдаг юм болов уу гэж бодогдохоор тэгээд ч бороо байнга ордог

болохоор өвс нь хурдан сэргээд ургаад байдаг болохоор манайх шиг зуслан хаваржаа гээд хол хол сэлгээд буух шаардлагагүй болов уу?

Том суурин хотоос зайдуу гэхэд дотоод гадаадын жуулчид ч байнга ирдэг нь илэрхий

байв. Үүний нэг гол шалтгаан нь эндэхийн алдартай оршин суугчид Бронтегийн эгч дүүс нартай холбоотой гэнэ. Би дээр “Жейн Еэр” ийг чухам хэн бичсэн гэдгийг тогтоогоогүй байсан гэж байсан. Уг алдартай зохиолыг эгч дүү гуравын эгчмэд нь Шарлот Бронте бичсэн байна. Түүний дүү Эмили мөн Анне нар тус тустаа ном бичиж бүгдээрээ гэртээ нэг дор байхдаа хоорондоо ярьж хэлэлцдэг байсан гэдгийг тэдний гэр музейг үзэж байгаад мэдэж авлаа. Эгч дүү нар аав болон насаараа үйлчлэгч хийсэн эмэгтэйн хамт амьдарч байгаад сүүлдээ музей болж олонд үзүүлэх болж. Тэдний зохиол бүтээлийг биширдэг хүмүүс энд ирж тэдний амьдрал аж ахуйтай танилцаж мөн тэдний салхинд гарч алхан хөдөө хээр гарч явдаг газраар хүртэл явган аялалын маршрут гаргасан байв. Анх ирж байгаа хүмүүс бол мэдээллийн төвөөр орж музей болон тэр явган аялалын маршрутын зураг сэлтийг авч болох аж. Бүр гадны жуулчдад зориулан орос, хятад, япон гээд хэд хэдэн хэлээр хэвлэгдсэн байлаа. Тосгоны дэлгүүрүүдэд эгч дүү нарын хэвлэгдсэн номууд мөн тэдний амьдралаар баримтат кино сэлт гээд тэдний зохиолоор хийгдсэн хоёр ч хуучны киноны ДВД ыг авлаа.

1820 оны 4 сард Патрик Бронте Ховарьд тосгоны Гэгээн Майклын сүмд Хамба ламын туслахаар ажиллах болсноор эхнэр 6 хүүхдийн хамт ирж амьдрах болсон байна. Харамсалтай нь тэд халуун ам булээрээ амар төвшин амьдрах боломж олдсонгүй. Энд нууж ирснээр жилийн дараа эхнэр Мария нь хорт хавдараар болж түүнээс хэдхэн жилийн дараа 1825 онд том охид Мария, Элизабет нар нь гэрээсээ хол дотуур

байртай сургуульд сурч байхдаа сүрьеэ тусан ойр ойрхон өөд болж. Ингээд гурав дахь охин Шарлот, түүний удаахь айлын ганц хүү  Бранвелл, Эмили, Анне нар аавтайгаа хамт үлдэж. Патрик Бронте хэдийгээр Ирландын ядуу айлд өсөн төрж ойр зуурын ажил хийж байснаа Кембриджид шашны чиглэлээр суралцах боломж олдсоноор боловсролтой болж тэр чиглэлээрээ ажил эрхлэх болж. Хүүхддүүдээ багаас нь боловсролтой болгохыг чухалчлан бүгдийг нь сургуульд явуулж тэр тусмаа ганц хүүдээ улам илуу анхаарал тавьж байсан болов уу гэмээр . Учир нь тэр үед эмэгтэй хүн хууль болон анагаах ухааны чиглэлээр суралцах боломжгүй байсан тиймдээ ч боловсролтой эмэгтэй хүн карьер хөөж амжилт олно гэдэг бараг боломжгүй зүйл байв. Харин Бранвеллын хувьд бол сонголт боломж эгч дүү нарыг бодвол хамаагүй илүү байв. Эгч дүү нар шигээ яруу найраг шүлэг бичин зураг зурах чадвартай байж. Ингээд эцэстээ хөрөг зураач болохоор шийдэж. Харамсалтай нь мэргэжлээрээ тэгтлээ гавьсангүй. Нэг хэсэг орон нутгийн галт тэрэгний буудлыг хариуцан ажиллаж байгаад ажлын хариуцлага алдсанаас халагдаж. Үүний дараа дүү Аннегийнхаа хүүхдүүдийг нь  хүмүүжүүлдэг айлд очиж тэдний хүүд зургийн багшаар ажиллаж эхэлснээ хүүгийн эхтэй янаг амрагийн холбоотой болж бас л тэндээсээ хөөгдөж. Сэтгэл санаагаар унан улам илуу архинд орж дээрээс нь хар тамхи хавсран хэрэглэх нь ихэсч. Эцэстээ Бранвелл 31 настайдаа өөд болж. Тосгоны хуучны эмчийн сангийн байрны гадаа " Эндээс Бранвелл Бронте хар тамхиа худалдан авдаг байсан " гэсэн жижиг самбар байхыг харж явлаа. Мөн нэгэн хуучин номын жижиг дэлгүүрт ороод Анне Бронтегийн Агнес Грей, Шарлот Бронтегийн Виллетте гэдэг хоёр номыг гэртээ аваачиж уншихаар худалдаж авч байхад уг дэлгүүрийн худалдагч настай эмэгтэй надад хэлэхдээ "манай гэр бүл хэдэн үеэрээ энэ байрыг эзэмшиж байгаа гээд. Уг байр нь Бронттегийн эгч дүү нар амьд сэрүүн байх үед шуудангийн үйлчилгээ явуулдаг байж. Тэгээд Бронтегийн эгч дүү нарын хэн нэг нь ороод ирэхээр манай элэнц эцэг эелдэгээр мэндэлээд ямар хэргээр явааг нь асуудаг байсан гэлээ". Тэгээд ч Бронте эгч дүү нар гар бичлэгээ дуусгаад түүнийгээ бор хатуу цасаар ороон баглаж хэвлэлийн газар луу илгээдэг байж. Хэрэв тэр газар зохиолыг хэвлэх болбол захиа илгээдэг хүлээж авахгүй бол гар

бичмэлийг буцааж илгээдэг байж. Эгч дүүс уг газраар байнга л орж гардаг байж. Ер нь энэ газар тэр чигээрээ уг алдартай гэр бүлтэй холбоотой амьд түүх дурсгалын газар гэхээр. Тиймдээ ч тосгоны нэрээр бус Бронтегийн нутаг ч гэж нэрлэх болж. Бидний буудалсан зочид буудал ч ханандаа эгч дүү нарын тухай танилцуулга зураг плакат зэргийг байрлуулсан байсан. Ер нь тосгоны олон хүн цугларсан гол гудамжыг хараад байхад цайны газар болон дэлгүүрийн ихэнхи нь эгч дүү нарын болон тэдний номын нэрээр нэрлэсэн болов уу гэхээр байв. Мөн шар айрагны газрууд ч үүнээс дутаад байхгүй Бранвеллын байнга үйлчлүүлдэг байсан гэх Вайт Ляон гэх шар айрагны газар түүний шүлгээс зурсан зурганаас нь тавьсан байдаг.

Харин эгч дүү нар чухам яаж уран зохиол бичих болсон нь их сонин түүхтэй юм билээ. Тэд багаасаа мөн ганц эрэгтэй дүүгээ ч оролцуулан хамтдаа үлгэр домог зохион түүнийгээ бичиж тэмдэглэн бүр  тэр газрынхаа зургийг хүртэл тодорхой тэмдэглэн аавдаа тэрнийгээ үзүүлэхгүй гэхдээ зориуд хорхойн мөр шиг жижигээр томруулдаг шил ашиглан бичдэг зуршилтай байж. Дээр нэгэнт хэлж байсан эмэгтэйчүүдийн эрхлэх ажил тун цөөхөн байв. Гэхдээ багшлах, хүүхэд хүмүүжүүлэгч болох нь цорын ганц

сонголт байж. Шарлот, Эмили нар Бруселльд очин багшийн сургуульд суралцан тосгондоо буцаж ирээд охидын сургууль байгуулах оролдлого хийсэн боловч тэр нь бүтэлтэй болсонгүй. Хэсэг хугацаанд Шарлот, Анне нар айлд хүүхэд хүмүүжүүлэгчээр ажилласан боловч төдөлгүй гэртээ буцаж ирж. Тэдний амьдардаг байшинд ээж нь өөд болсноос хойш ээжийнх нь дүү эмэгтэй нагац эгч нь нүүн ирж тэднийг харж асрах болж мөн тэдний гэр бүлийн ахуйн ажилд туслах зорилгоор байнга тэнд ажиллаж амьдардаг нэгэн зарц эмэгтэй насаараа тэнд байж. Уг байшинд тэгж хүн болгонд тус тусдаа хэрэглэгдэх унтлагын өрөө хүрэлцээгүй байж. Аав хүү хоёр нэг унтлагын өрөө, охид дундаа нэг, нагац эгч, зарц эмэгтэй нар харин тусдаа өрөөтэй байж. Гэхдээ гэр бүлийн гишүүдээс нас барах тутам өрөөг өөрчилж зассаар ирж. Гэхдээ цайллагийн өрөөг огт өөрчлөгдөөгүй ирсэн гэх бөгөөд тэнд оройн цагаар эгч дүү нар зөөврийн бичиг хэргийнхээ тавцанг байрлуулан тус тусдаа зохиол бүтээлээ туурвихын зэрэгцээ хоорондоо ярьж зөвлөлдөн нэг нэгэндээ уншиж сонсгодог байв. Ингээд 1847 онд эгч дүүс эрэгтэй хүний нэрээр тус тусын номуудаа хэвлүүлж. Эмили "Wuthering Heights"  номоо Эллис Белл, Анне нь "Агнес Грей" ээ Актон Белл, Шарлот "Жейн Еэр" ээ Куррер Белл гэж тус тус хэвлүүлж үүнээс Шарлотын зохиол нь тэр даруйдаа олны таашаал хүртэж сүүлдээ Шарлот санаачлан Аннегаа дагуулан Лондон орж хэвлэлийн газрынханд өөрсдийгөө танилцуулжээ. Түүнээс хойш өөрсдийнхөө жинхэнэ нэрийг номон дээрээ бичих болж. Харин Эмили үүнийг эсэргүүцэн олны танил болохоос

татгалзаж. Шарлот хэдийгээр өөр ном үргэлжлүүлэн бичсэн ч тэдгээр нь "Жейн Еэр" ын амжилтыг давтаж чадаагүй аж. Эмили, Анне нарыг өөд болсны дараа Шарлот эцгийн удирдлаган доор сүмийн туслахаар ажиллаж байсан Артур Белл Николлистай гэр бүл болох гэхэд эцэг нь ихэд дургүйцэж. Хэдэн жил өнгөрсний дараа дахин хүсэлт гаргасан ч эцэг нь бодлоо өөрчлөхийг хүссэнгүй. Сүүлдээ эцэгээсээ зөрж байж түүнтэй гэрлэж. Харамсалтай нь тэрбээр гэрлээд жилийн дотор 38 настайдаа Шарлот анхныхаа тээсэн хүүхдээ төрүүлж чадалгуй өнгөрч. Музей үзсэний дараа аавынх нь ажиллаж байсан сүмд орж үзэхэд Бронтегийн гэр бүлд зориулсан дурсгалын самбар байх аж. Уг сүмд Аннегаас бусад гэр бүлийн гишүүдийг энд оршуулж. Далайн эргийн агаар биеийг нь тэнхэрүүлж магадгүй гэж бодохдоо Скавороу амарч байхдаа амьсгал хурааж.

Одоо ингээд тосгоныг харж байхад алс буйдхан чимээгүйхэн энэ газар амьдрал тийм ч амаргүй байсан юм болов уу гэж бодогдохоор сүмийн гадна талд бурхан бологчдыг оршуулан том чулуун хөшөө босгож. Их зай завсаргүй хөшөө байгааг харахад их л олон хүн өөд болж гэхээр. Үхэл зовлон зөвхөн Бронтегийн гэр бүлийг дайрч өнгөрсөнгүй аж. Хамгийн хүнд  үед тус тосгоны 41% нь нас барж улсаас тусгай коммис томилон яагаад ийм өндөр нас баралт ийм жижиг газар тохиолдоод байгааг илрүүлэх болж. Уг шинжилгээний дунд хотын буруу төлөвлөлтөөс болсон гэдэг нь тодорхой болж. Газар багатайгаас сүмийн хашаанд нас барагчдыг оршуулахдаа урьдах

хөдөөлүүлсэн дээрээ давхарлаж байгаад тавьдаг байж. Ойр тойронд нэхмэлийн үйлдвэр шинээр нээгдэн хүмүүс нэмж тосгонд ирж амьдрах болсон нь байдлыг улам дордуулж.  Мөн ундны ус толгодоос урсаж орж ирэхдээ хүн тавьсан газраар урсаж өнгөрдөг байсныг оршин суугчид ундны усандаа хэрэглэдэг байсан нь гол шалтгаан нь байж. Мэдээж одоо уг асуудал бүрэн шийдэгдэж тэр үе зөвхөн түүх болж үлдэж. Тосгоныхоны гол эрхэлдэг ажил нь гадны аялагчдыг хоол ундаар хангахад чиглэгдсэн турист тосгон болж. Гудамжинд байх цайны газрууд, дэлгүүр, шар айрагны олон газрууд үүнийг гэрчилнэ. Бидний хувьд Манчестер нэлээд зайтай машинаар бол цаг илүү явж ирэх бөгөөд галт тэргээр хажуу хотод нь дөхөж очоод цаашаагаа автобусаар тосгон руу очоод тэндээ зочид буудалд байрлан эхний өдөр тосгонтой танилцан Бронтегийн гэр музейг үзэж сонирхоод маргааш нь тэдгээр эгч дүү нарын алхаж явдаг газраар явах болов. Бронтегийн алхдаг газар гээд газрын зураг гаргаад тэмдэглэчихсэн байх бөгөөд үүнтэй холбоотой мэдээллийг мэдээллийн төвөөс авч болох аж. Английн хөдөө буюу бидний байгаа газар нь Ёокшаяа дээхэн үедээ Сарнайн дайн гээд иргэний дайны үед уг газар нь Цагаан Сарнайн билэг тэмдэгтэй байж. Английн хөдөөгөөр алхана гэдэг учиртай юм билээ. Монгол шиг дуртай газраараа алхаад байж болохгүй. Хогоо хаяж болохгүй, нохойгоо сул тавьж гүйлгэж болохгүй энэ тэр гээд л. Тусгай тэмдэг тавьсан нийтийн гэсэн газраар л алхах аж тэгээд ч эдлэн газруудаар чулуун хашаа бариад  хязгаарлачихсан болохоор тэрнийх нь завсараар гаргасан хаалга эсвэл жижиг зай зэргээр л дамжиж явах юм билээ. Энд алга дарам газар болгон эзэнтэй болохоор нийтийн гээд байх сул талбай ч байхгүй. Явган хүний нарийн жимээр явж байхад эдлэн газруудаа жижиг жижигээр хэсэглэсэн нь нэг газраа удаан элээхгүй хэрэглэх гэсэн зорилготой юм болов уу гэж бодлоо. Ийм дов толгодтой газар үр тариа ургуулахад тохиромжгүй бөгөөд эндэхийн фермерүүд хонь үржүүлэх нөгөө бол саалийн үнээ өсгөхийг илүүд үздэг байна. Тэгээд манайх шиг хонио бэлчээрлэнэ гэх газаргүй болохоор нэг хэсэг газар идүүлж байгаад нөгөө  хэсэг руу оруулж сэлгэдэг юм шиг тэгээд ч энд байнга бороо орох учир евс хурдан ургана тиймдээ л болоод л байдаг болтой. Тийм хонь үржүүлдэг фермерүүдээр гарч явж байгаад Бронтегийн гүүр, уулнаас урсаж байгаа голын хажууд ирлээ. Хуучны гүүр нь үерээр урсаж эвдэрсэн тул

Бронтегийн нийгэмлэгийнхэн чулуун гүүр барьж сэргээж. Энд эгч дүү нар ирж их л удаан бодлогоширон суун шүлэг хүртэл бичдэг байж. Голоос цаашаа нэлээд өгсөөд өндөрлөгт байх хуучин нурсан байсан нь ямарч модгүй энэ нүцгэн толгодоор өгсөж уруудаад явж байхад хэдийгээр намар сарын дундуур ч гэсэн жихүүн хүйтэн салхи нэвт үлээх аж гэхдээ өдөржингөө тэгж явж байхад нүүрний арьс халуун оргиод байхгүйг бодоход тийм хуурай биш гэдэг нь мэдрэгдэж байлаа. Мал бэлчдэггүй уулын хяраар тод ягаан өнгийн хонин арц гээд тод ягаан ургамлаар хучигдсан нь үзэсгэлэнтэй харагдаж байв. Тосгоноос гараад зургаа хараад алхаад байсан буцаад ирэхэд нийт 10 орчим км газар алхчихсан байв. Замдаа орчин тойронд үйлчилгээний газар энэ тэр гэж байхгүй харагдсан айлдаа ороод аяга цай ууна гэсэн ойлголт байхгүй учир халуун саванд цайгаа хийн идэж уух юмаа бэлдээд үүргэвчиндээ хийж авч явсан. Тийм газраар явахад таяг илүүдэхгүй юм билээ. Дээш доош өгсөхөд илүү тулж байх тулгуур болоод ер нь тийм газраар явж байхад цаг их чухал ач холбогдолтой юм шиг бороо орвол даарч хөрөөд хорогдох газар байхгүй зутрах талтай тэгээд ч зам дээр нь хальтарч унаж гэмтэж мэдэхээр харин золоор биднийг явж байхад бороо шороогуй гайгүй өдөр таарч тэр талаар санаа зовох зүйл байсангүй. Английн хоньчид манайх шиг морь мотоцикл унаад хонио тууна гэж байхгүй нэг их урт таяг барьж яваад нохойгоороо эргүүлчихдэг. Замд явж байхад нэг айлын хашаа хаалгагүй байсан. За одоо энэ хонь нь гарч тараад бөөн юм болох нь гэсэн хэдэн цагийн дараа тэрүүгээр буцаад алхахад хашаандаа байж л байсан.

Ингээд эргээд “Жейн Еэр” номынхоо тухай үргэлжлүүлмээр санагдлаа. Шарлот уг

зохиолдоо өөрийн амьдралд тохиолдсон зүйл болсон явдалаас нэлээд санаа авч ургуулан бодож зохиолдоо тусгасан юм болов уу гэж санагдсан. Жишээ нь бяцхан Жейн дотуур байртай сургуульд ямар нөхцөлд байсан нь яг Шарлот өөрийнх нь бага байхад тохиолдсон үйл  явдалтай төстэй бөгөөд том охид өөд болсны дараа аав нь тэднийг сургуулиас нь гаргаж авсан байна. Шарлот богино хугацаанд айлд хүүхэд хүмүүжүүлэгчээр ажиллаж байх үеийнхээ байдлыг зохиолдоо мөн тусгасан байдаг. Гэхдээ дүү Анне шигээ хүүхэдтэй ажиллахдаа тийм ч дуртай байсангүй аж. Мөн тэр айлд байхдаа тэр байранд урьд нь байдаг байсан айлын хүн галзуурсан эхнэрээ дээвэрийн доторхи жижиг өрөөнд түгжиж хорьдог байсан худал үнэн нь мэдэгдэхгүй нутгийн хүмүүсийн ам дамжсан яриа байдаг байж. Дүү  залуу Бранвелл шал согтуу байхдаа гал гаргаж түймэр тавихаа шахаж ашгүй тэр доор нь Эмили анзаарч унтрааж амжиж. Аавынх нь нүдэнд цагаа суух үед Манчестер цуг явж хагалгаа хийлгэн олон сараар асарч байх үедээ “Жейн Еэр” гэдэг номоо бичих санаа орон бичиж эхэлсэн байна. Уг зохиолд Рочестерын гэргийг нь тэр галзуу эхнэр нь гал тавьж шатаадаг гэж гардаг гал түймрээс байшинд байгаа хүмүүсийг гаргаж байгаад Рочестер гэмтэж хараагүй болдог ч гэж гардаг зэргээс тодорхой харж болохоор.

Эцэст нь Бронтегийн гэр бүл бол нийгэмийн байр сууриар ялгадаг ангийн шижгээр бол дундаж ангид хамрагдах аж. Шашин шүтлэгтэй боловсролтой төлөв төвшин хүмүүжүүлэгдсэн ч эдийн засгийн хувьд чинээлэг давхаргад багтахгүй аж. Тэдний амьдрал тун энгийн төлөв даруу гэдгийг хэн бүхэн олж харахаар гэрээсээ гарч хол тэгтлээ яваагүй хүнтэй суугаагүй ийм төлөв төвшин охид ийм хайр сэтгэл адал явдал гээд амьдралын нарийн сэдвээр зохиол бүтээл туурвих нь тэр үеийн хүмүүсийг цочирдуулахаар аж. Эгч дүү нар аавдаа хэлэхгүй чимээгүй байж байснаа Шарлот хэвлэгдсэн "Жейн Еэр" номоо барьж өрөөнд нь ороод ааваа би ном бичсэн уншиж үзээрэй гэж үнэнээ өчиж. Хэдийгээр богино насалсан ч өөрсдийн авъяас чадвараа олонд харуулж чадсан. Хэдий олон жил өнгөрсөн ч тэдний номыг унших хүн гэр музейг нь ирж үзэх хүний тоо цөөрдөггүй болтой. Тэр тосгонд гурван өдөр  өнгөрүүлэхэд тэр гэр музейд орох гээд хэсэг хүмүүс оочирлоод л зогсож байгаа харагдах юм билээ.

Бидний Бронтегийн нутгаар аяласан аялал иймэрхүү үр дүнтэй өнгөрсөн билээ. Тэдний яаж амьдардаг байсан ямар газар байсныг нүдээр харахад зохиолыг нь дахин уншсан мэт сэтгэгдэл төрүүлэхээр.

Английн хойд хэсгийн Ховарьд тосгон