Аэсопын үлгэрээс: Муур ба хулгана

Нэг зальжин хөгшин муур нэг байшинд айлд хулгана ихтэй гэж сонсоод тийшээгээ түүний хөл нь хүрэхийн чинээгээр яаран очив. Үнэхээр зөндөө хулгана байлаа. Тэрбээр нэг нэгээр нь идэж гарав. Тэндэхийн хулганууд ч тэнэг биш болохоор тэр зальжин муурыг яаж чадах вэ гэж бодоцгоох болов. Үлдсэн хулганууд шалны хүрээ модны араар орж нуугдан гарч ирэхгүй байхаар нь муур тэднийг хуурж байгаад нуугдаж буй газараас нь гаргах арга эрэлхийлэв. Тэрбээр хананд хадсан өлгүүрт өөрийгөө өлгүүлсэн мэтээр ямар ч хөдөлгөөнгүй үхсэн мэт байгаад байв.

Гэвч нэг хулгана нүхнээсээ цухуйж гараад чанга дуугаар Бидний хулганууд чиний

санаж байгаа юм шиг тийм тэнэг биш Муураа гээд бид нар чамайг амьд гэдгийг мэдэж байгаа чамайг хүлээж залхаад өлггүрээс мултараад иртэл бид нүхнээсээ гарахгүй гэв. Муур ч үнэхээр дахиж нэг ч хулгана барьсангүй.

Хэрэв чи ухаантай бол урьд нь чамд аюул хөнөөл учируулж байсан хүнд ахиж хууртагдахгүй.

Аэсопын үлгэрээс: Арслан ба хулгана

                   

Нэг жижигхэн хулгана харанхуй агуйгаар гүйж байгаад тэнд унтаж байсан арслангийн зогдор дээр гарчихаж. Ингэж гэнэт нойрноосоо сэрсэндээ таагүй уцаарлангуй муу жижигхэн хулганыг хүчтэй савраараа нэг цохиод газарт хавтгай болгон дарж үгүй хийхэд бэлэн байв. Арслан хулганыг том амандаа хийхээр завдахаас өмнө хулгана гэнэт Намайг битгий идээч мундаг хүчтэй Арслантан минь. Намайг зүгээр явуулчих, таньд би нэг өдөр тус болно гэж цангинасан дуугаар өчив.

Арслан хүхэрснээ ичгүүр сонжуургүй жижиг хулганыг шоолон инээв. Над шиг хүчтэй аврага амьтанд ийм хэрэггүй шахуу амьтан яаж тус хүргэж чадах билээ гэж хэлээд хулганыг гэмтээлгүй зүгээр явуулчихлаа.

Уг хэрэг явдалаас нэг их удалгүй аварга арслан анчидад баригдчихаж. Тэд олсоор дангинатал хүлээд тосгон руугаа аваачих тэрэг олж ирэхээр яваад өгч. Уур нь багтаж ядсан арслан байдаг чадлаараа архирав. Түүний дуу ой тайгаар цуурайтан байхыг дулаан үүрэндээ хэвтэж байсан хулгана сонсов. Тэрбээр арслангын дуу болохыг төдөлгүй таниад дуу гарсан газарыг чиглэн юу болсныг мэдэж авахаар жирийлгэв. Газар эсэргүүцэх ямарч чадалгүй болсон арсланг хараад Хэрэв таныг болгоовол би таньд тусалж чадна агуу арслан минь гэлээ. Арслан түүний үгэнд итгэсэн шинжгүй харж байв.

Ийм жижигхэн давжаа амьтан надад яаж туслах болж байна гэж өөрөө өөрөөсөө асуун удахгүй анчид ирээд намайг тосгон руугаа авч одоход миний эцэслэл болно гэж дотроо бодож байв.

Чимээгүй байж бай л даа. Миний ажилд битгий садаа бол гэв.Тэрбээр агуу арслангийн хүчирхэг мөрөн дээр асан гарч түүнийг чанга тойруулан ороосон олсыг мэрж эхлэв. Хулгана мэрсэээр олсыг нэг нэгээр нь тасалж эхлэв. Төдөлгүй арслан ч босож зогсохтойгоо болж хөлд хүлсэн олс ч суларсан чөлөөтэй болсон байв. Тэрбээр бяцхан хулгана руу даруу байдлаар харан зогсоход Харж байна уу гэж хулгана нүд нь гялалзуулан ямарч хэрэггүй шахуу амьтан ч заримдаа агуу хүчтэнд тус болж аминд нь орж чаддаг гэлээ.

Амьдрал дээр хичнээн мундаг хүчирхэг хүнд ч гэсэн сул дорой хүний тус хэрэг болдог.  

Зөвхөн гэрт л хайр халамж байдаг.

Зөвхөн гэрт л хайр байдаг. Учир нь тэнд миний сахилгагүй хоёр ах нар мөн аав, ээж тэгээд би бүгдээрээ байдаг.

Гэртээ байхад хурц нартай өдөр бол хөшигөө нээнэ.

Өглөөний цайгаа хурдхан яарч идээд гадаа тоглохоор гүйж гарна.

Гэртээ байхдаа үргэлж чанга тэврүүлж байдаг.

Гадаа цэцэрлэгтээ зугаацан адал явдал хайн шалбаагны усыг дэвслэг сайхан заваарч халтар болох зугаатай.

Гэр дотроо майхан босгон дотор хөгжилтэй тоглоно тэгээд нэг нь нүдээ анин бусад нь 1-10 хүртэл тоолж дуусаад нуугдах газар хайн гүйлдэнэ.

Гэрт бидний дулаан хувцас дээр нь борооны гялгар цув үргэлж байна.

Гадаахь цэцэрлэгтээ цайллага хийнэ. Нэг нэг жижиг завь хийн голд тавьж уралдуулж тоглоно.

Гадаа хичнээн хүйтэн байсан ч гэр дотор халуун гал үргэлж асааллтай дулаан тохиолог.

Аавдаа наалдаж суугаад үлгэр уншуулах сайхан.

Халамжтай ээжийн хийсэн амттан үргэлж гэрт байдаг.

Төрсөн өдөрийн баяраар гоё торт хийдэг.

Зөвхөн гэртээ зөөлөн тэврэлт аван нулимсаа хурдан хатаадаг.

Халуун дулаан урамшуулсан зөөлөн үгсийг гэртээ л сонсоно.

Бүтэлгүйтлээ гэж уйлах хэрэггүй. Чи аль болох оролдлого хийсэн л хамгийн чухал гэдэг нааштай үгсийг зөвхөн гэртээ л байнга сонсох боломжтой.

Гэрт бидний зөөлөн дулаан ор, хөвсгөр бамбарууш үргэлж байна.

Одод түгсэн тэнгэрийн дор санаа зовох юмгүй сайхан зүүд зүүдлээд унтаж амарна.

Гэрт зөвхөн хайр байдагийн учир нь бид гэр бүлээрээ хамт байгаад оршино.

Би зөвхөн чамд л хайртай шүү гэдэг сайхан үгсийг сонсохыг хүсдэг.  

Давжаахан жижигхэн хулгана

                     

Ой модоор хүйтэн салхи шуугина. “Намар ч ингээд дуусаж байна даа. Ингээд миний өвлийн удаан нойрсолт болох нь.” гэж  Баавгайг хэлэхэд Миллие хулгана түүнийг тэврэн авахад Баавгайн  ходоод нь хоол нэхэх мэт дуугарч байгааг анзаарав.

“Өлсгөлөн байгаа юм уу” гэж хулгана асуув.

“Тийм” гэж Баавгай эвшээлгэн хэлээд “гэхдээ би зогсолтгүй идсээр байгаа, -энд  ингээд удаад байвал ойд унтаад өгөхөөр байна!” гэв.

Тэгвэл гэртээ хурдан очихыг бод Баавгай минь! гэж Миллие дуу алдав.

“Баяртай, хавар болохоор уулзая” гэж Баавгай амлав. 

“Хөөрхий Баавгай өлсгөлөн орондоо орох болж байна” гэж газар унасан навч бүрхсэн замаар том тавхайгаараа хүндээр алхах найзаа харан зогсон бодож байгаад “Би найздаа туслах хэрэгтэй! гэж шийдвэр гаргав. 

Хулгана орчин тойрныг эргүүлэн харснаа “Өөх, хар гүзээлзгэнэ!, Баавгай үүнд дуртай даа” гэж тэрбээр дотроо бодов.

Харамсалтай нь хар гүзээлзгэнэ нь түүнд хүрэхийн аргагүй дээр байв. Миллие нүүрээ үрчийлгэснээ “Би яаж ийж байгаад авах болно. Би Баавгайг тэгж өлсгөлөн үлдээхгүй” гэж тэрбээр хэлэв.

 Миллие жимсэнд хүрэх гэж үсэрсэн ч түүний хөл нь дэндүү богино тул болсонгүй.

Нэг саваа олж ирээд жимсийг цохиж газар унагах гэсэн ч хүрч чадсангүй.

Тэгсэн модны хожуул жимсний бутны хажууд байхыг хараад тэрбээр авиран гарав.

“Ингэж өндөр болж байж жимсэнд хүрэх нь...” гэж Миллие амьсгаадан хар гүзээлзгэнэ түүхээр мэрийв.

Гэвч тэрбээр зөвхөн бутны мөчирөө барин жимсийг таслах гэж оролдон гуйвж ганхах зуураа хожуулаас хөндийрчихөв.

“Туслаарай!” гэж Миллие хашхираад хар гүзээлзгэнийн бутны мөчрөөс зүүгдэн байхад золоор Үнэг хажуугаар нь өнгөрч таарав.

“Ийм өндөр бутанд авирч гарахад чи дэндүү жижиг байна шүү дээ”” гээд түүнийг өргөж буулгав.

“Би тийм ч жижиг биш” гэж Миллие амьсгаагаа даран хэлээд “харин энэ гүзээлзгэнийн бут дэндүү өндөр юм!” гэв.

“Би чамд туслая” гэж Үнэг инээмсэглэн хэлээд тэрбээр мөчирийг түүнд доошлуулж өгөв.

Миллие хамгийн томоос нь гурван гүзээлзгэнэ сонгон авав.

“Баярлалаа, би үүнийг Баавгайд өгөх гэж байгаа юм гэв.

Баавгайн үүрийг зүглэн Миллие ой модоор явав.

Гурван том гүзээлзгэнэ барьж явахад түүнд дэндүү хүнд байв.

Тэрбээр эхлээд нэгийг дараа нь ахиад нэгийг бас газар унагав.

“Чи ийм жижигхэн байж ямар шуналтай юм бэ” гэж Хэрэм ёжлон хэлэв.

“Би тийм жижигхэн биш!” гэж Миллие зөрөв.

“Би өсөж дуусаагүй байгаа. Тэгээд ч би шуналтай ховдог нэгэн биш. -Энэ гүзээлзгэнийг Баавгайд өгөх гэж байгаа юм” гэж учирлав.

“Тэгвэл жимсээ навчин дээр тавьж байгаад чирээд явбал дээр байх” гэж Хэрэм санал болгов.

Миилие томоохон навч олж аваад дээр нь жимсээ овоолж тавив.

“Баярлалаа, Хэрэм ээ! гэж хулгана баярлан хэлэв.

Хэрэм хулганын талархлын үгийг сонсоод зогсох цаг байсангүй. Өвлийнхөө хүнсийг цуглуулах гэж яараад яваад өгсөн байв.

Миллие толгод өгсөн навчин дээр гүзээлзгэнээ чирсээр явав.

“Баавгай унтаагүй байгаасай” гэж тэрбээр амьсгаадах зуураа өөртөө хэлж байв.

Гэнэт тэрбээр хэн нэгэн гомдол мэдүүлж байгааг сонсов.

Өргөсөнд нь ямар нэгэн зүйл хатгагдан салахгүй байгаад дургүйцэн “Ямар төвөгтэй юм! Ямар дараатай юм! гэж Зараа үглэж байв.

“Энэ чинь самар байна шүү дээ! гэж Миллие хэлэв. “Эмзэг газар наалдчихлаа нухаад байна” гэж Зараа бувтнав.

“Би тусалж чадна” гэж Миллие хэлээд хулгана өлмий дээрээ тогтон хурц өргөсөнд аль болох хүрэхгүйгээр болгоомжтойгоор “Салгачихлаа!” гэж тэрбээр хөгжилтэй хэлэв.

“Чи наадахаа ав!” гэж Зараа хамараа шуухтнуулан дур муутай амандаа бувтансанаа жирийлгэн одов.

Миллие самарыг гүзээлзгэнэ дээрээ нэмж тавив. Навчаа үргэлжлүүлэн хамаг хүчээрээ татахад дээр нь байсан бүх ачаа нь толгодыг уруудан өнхөрөөд яваад өгөв! Нэг гүзээлзгэнэ туулайн нүхэнд нөгөө нь бутны доор өнхөрөөд оров. Зарааны өгсөн самар шалбаагны усанд орчихов.

“Буцаад ир!” гэж Миллие хашхиран араас нь гүйв.

Толгодын төгсгөлд хүрч ирсэн ганцхан гүзээлзгэнэ үлдсэн байв!

“Би дэндүү жижигхэн болохоор бусад гүзээлзгэнүүдийг гүйцэж барьж чадсангүй!” гэж тэрбээр аахилан хэллээ.

Миллие суугаад, санаа алдан уйтгарлав. Дулаахан газарыг зорин нисэж байгаа сүрэг шувууд толгой дээгүүр нь нисэн өнгөрөв. Хүйтэн салхи сэрчигнэн жодоо модны борогцойг шажигнуулан байв.

“Өвөл бараг хаяанд ирчихлээ” гэж Миллие бодон Баавгай хоосон өлөнгөөр унтах болох нь гээд тэрбээр сүүлчийнхээ гүзээлзгэнийг газраас аван бариад “Юу ч байхгүй хоосон байсанаас дээр” гэж тэрбээр шийдэн буцаад толгодоо өгсөн явав.

Миллиег Баавгайн үүрэнд хүрч ирэхэд Баавгай түүнийг хараад ихэд гайхав. “Чамайг өлсгөлөн байлгахыг хүссэнгүй” гэж Миллие учирлаад Баавгайд ганц гүзээлзгэнээ өгөв. Би уг нь үүнээс их юм авчирах байсан юм. Даанч жижигхэн болохоор хүрч цуглуулж чадсангүй мөн барьж ирж чадсангүй, өнхөрөөд явахад нь бас гүйцсэнгүй!

Баавгай түүнийг савар дээрээ зөөлөн өргөн тавиад “Миллие, чи магадгүй өөрийгөө жижигхэн биетэй гэж бодож магадгүй гээд инээмсэглэн хэлээд гэхдээ чамд бусдыг хайрладаг их том зүрх байна! гэв.

Тэрбээр гэрийнхээ шүүгээг заан үзүүлэхэд дотор нь Баавгайн цуглуулсан идэх юм зөндөө байсанд Миллие ихэд гайхав!

“Гүзээлзгэнэ бутанд, самар модонд ургадаг” гэж Баавгай хэлээд “гэхдээ сайн найз гэдгийг олж авахад их хэцүү” хэмээн нэмж хэлэв.

Миллие Баавгайг гарын чинээгээрээ томоор тэврээд, хамтдаа Баавгайг өвөлийн гүн удаан нойрондоо дарагдтал, хоёр найз намарын тэнгэрт нар жаргаж буйг харж суулаа.

Хоёр муу хулганын үлгэр

Эртээ урьдын цагт хүүхэлдэйн хөөрхөн байшин байдаг байв. Энэ нь улаан тоосгон ханатай, цагаан хүрээтэй цонхтой бүр жинхэнэ самбай даавуун хөшигтэй бүр яндантай.

Уг байшин нь Люсинда болон Жэйн гэдэг хоёр хүүхэлдэйн амьдардаг сууц байв. Люсинда  эзэгтэй нь боловч тэрбээр хэзээ ч хоол хийлгэдэггүй. Жэйнийн ажил нь тогооч тэгсэн мөртлөө тэрбээр хэзээ ч хоол хийдэггүй аж.

Учир нь хайрцаганд савласан бэлэн хоол гаднаас ирдэгтэй холбоотой гэнэ. Хайрцаган дотор хоёр улаан далайн хавч, гахайн утсан мах, загас, торт мөн лийр, амтат жүрж байх аж. Тэднийг тавган дээр тавилаагүй ч их сайхан шүлс гоожмоор амттай мэт харагдаж байв.

Нэгэн өглөө Люсинда, Жэйн нар хүүхэлдэйн тэрэг салхинд гарч явж. Тэр үед хүүхдийн өрөөнд хэн ч байсангүй хоосон байв. Харин маажих зодолдоон болж буй мэт чимээ өрөөний захад байрлах нээлттэй галын ойролцоо шалны модон хүрээний завсараас гарч байв. Том Фум завсараар толгойгоо цухуйлган харж байснаа буцаад орчихов. Том Фум бол хулгана юм.

Минут хиртэй хугацаа өнгөрсний дараа Хунка Мунка түүний эхнэр бас толгойгоо цухуйлган харав. Хүүхдийн өрөөнд хэн ч байхгүй болохыг мэдээд нүүрс хийдэг савны доор дэвссэн хулдаасан дээгүүр алхаж эхлэв.

Хүүхэлдэйн байшин нээлттэй галын эсрэг талд байрлаж байв. Том Фум болон Хунка Мунка нар галын урьд тавьсан жижиг хивсэн дээгүүр болгоомжтой алхлан хүүхэлдэйн байшингийн түгжээгүй гол хаалгыг түлхэн оров.

Том Фум болон Хунка Мунка нар дээд давхарт гарч хоол иддэг өрөө рүү шагайн хараад баярласандаа Час! Час! гэж дуугарч байв.

Ширээн дээр ямар сайхан хоол хүнс тавилаа вэ! Бүр цагаан тугалган халбага, ган хутга, сэрээ, хоёр хүүхэлдэйн сандал гээд ямар тансаг орчин байна вэ гэж тэд дуу алдав.

Том  Фум эхлээд улаан судалтай гялалзсан шар өнгөтэй гахайн махыг хэрчих болов. Хутга нь мухуйгаад гарыг нь өвтгөв. Тэрбээр хуруугаа амандаа хийж өвдсөнөө намдаах гэж оролдов.

“Сайн болоогүй юм шиг байна. Их хатуу юм. Хунка Мунка чи нэг оролдоод үз дээ” гэв.

Хунка Мунка сандалаасаа өндийн зогсож байгаа өөр нэг хар тугалган хутга авч зүсэх гэж үзэв.

“Бяслагын худалдаачных шиг хатуу мах юм” гэж Хунка Мунка хэлэв.

Тэгсэн гахайн мах тавагнаас мултран унаж ширээн доогуур өнхөрч оров.

“Тэр чигээр нь орхичих” гэж Том Фум хэлээд “тэр загасыг нааш нь дөхүүлээдэх Хунка Мунка” гэв.

Хунка Мунка ширээн дээрхи тугалган халбагаар ээлжлэн оролдсон ч загас тавганд наалдсан хэвээр байв. Том Фумын уур хүрч шалан дээр байсан гахайн махыг нүүрсний хутгуураар нүдэн -тар тар, пир пир гэсэн чимээ гаргав. Гахайн мах хэдэн хэсэг болж хуваагдсан ч гялгар будагны цаад талд шавар эд байсныг ил гаргав!

Том Фум, Хунка Мунка нар уурандаа торт, далайн хавч, лийр, амтат жүрж гээд бүгдийг бут цохин эвдлэв. Тавагнаасаа салахгүй байгаа загасыг гал тогооны цаас үрчийлгэн хийсэн галд ойртуулахад огт шарсангүй.

Том Фум яндангийн нүхээр авиран дээшээ гарахад -тэнд ямар ч хөө тортог байсангүй.

Том Фумыг яндангаар дээш авирч байх зуур Хунка Мунка мөн дахин сэтгэл дундуур хоцороход хүрэв. Тавиур дээгүүр жижиг савнууд байх бөгөөд гадна талд нь Будаа, Кофе, Круна гэсэн ярлик бичсэн байх бөгөөд доош хөнтөрсөн бүгд хоосон зөвхөн хэдэн улаан болон цэнхэр өнгийн хүзүүний зүүлтний сувс гарч ирлээ.

Тэдгээр хулганууд хамтдаа аль болох бусниулсан зүйлсийг хийснээс Том Фум бүр илүү сүйтгэгчийн үүрэг гүйцэтгэж байв. Тэрбээр Жэйнийн унтлагын өрөөнд орж түүний эвхэн хураан хийсэн хувцаснуудыг шургуулганаас нь гарган дээд давхарын цонхоор гарган шидлэв. Харин Хунка Мунка арай аж ахуйч байдлаар хандаж байв. Люсиндагийн дэрнээс бараг тал шахам өдийг гаргаснаа өөртөө хүсэж байсан өдөн матрастай ор хийхэд хэрэглэхээр шийдэв.

Том Фумын тусламжтайгаар дэрийг доод давхарт буулган нээлттэй галын урьд дахь хивсэн дээгүүр гарч анх гарч ирсэн нүхээрээ чихэж оруулах гэж зөндөөн ажил болов. Гэвч эцэст нь арай гэж оруулав.

Тэгээд Хунка Мунка буцаж гарч ирээд сандал, номын тавиур, шувууны тор гээд бусад жижиг сажиг зүйлсийг хаман авч.

Гэвч номын тавиур, шувууны тор нь хулганын нүхээр багтахгүй болохоор нь Хунка  Мунка тэднийг нүүрсний савны ард тавьж үлдээн цааш яван хүүхдийн орыг авахаар явав.

Хунка Мунка дахин нэг сандал авахаар ирэх үед хаалганы цаана чимээ сонсогдов. Хулгана нүхэндээ яаран буцан орж. Хүүхэлдэйнүүд өрөөнд орж ирлээ.

Орчин тойрноо харан Жэйн Люсинда нар цочирдон итгэж ядан зогсов. Люсинда гал тогооны зуухыг сандаачсныг харан мэл гайхан зогсов. Жейн хувцасны шүүгээгээ налан зогсон инээмсэглэв. Тэд хоорондоо юу ч ярьсангүй. Дуу авиа ч гаргасангүй.

Номын тавиур, Шувууны торыг нүүрсний савны ар талаас олж авч. Гэвч хүүхэлдэйн орыг Хунка Мунка аваад явчихсан.

Мөн Люсиндагийн зарим хувцас хунар, хэрэгтэй гэсэн сав суулга бас бусад зүйлсийг хулганууд гэртээ оруулж амжиж.

“Нэгэнт хүүхэлдэйн байшингаас тодорхой тооны зүйл алдагдсан тул нэг хүүхэлдэйг цагдаагийн дүрэмт хувцас өмсгөн байнга харуулд зогсооё!” гэж хүүхэлдэйн байшингийн эзэн охин хэлэхэд түүний  асрагч эмэгтэй хэлэхдээ “хулганын урхи авъяа” гэв.

Хоёр муу хулганы үлгэр иймэрхүү. Тэд үнэхээр болчимгүй авирласан.

 Гэхдээ Том Фум бүх эвдэлсэн зүйлсийнхээ нөхөн төлбөрийг хийсэн бөгөөд нээлттэй галын урьд дэвссэн жижиг хивсэн доороос муруйсан 6 пенси зоос олоод Христосын баярын битүүний өдөр эхнэртэйгээ хамт явж Люсинда, Жэйн нарын бэлэгний оймсонд хийв.

Бүр үүрээр бусдыг босохоос өмнө Хунка Мунка өөрийн шүүр хогийн тосгуураа авчран хүүхэлдэйн байшинг цэвэрлэв.


Беатрис Поттер