Цасан хүн ба Зул сарын бэлэг

Нэгэн бяцхан хүү гаднаа цасан хүн босгосон нь амилаад шөнө бүр түүнтэй тоглон  хөгжилтэй байсан ч сүүлдээ дулаан болоод нөгөө цасан хүн нь хайлчихдаг тухай хүүхэлдэйн киног английн бага насны хүүхдүүд үзсээр 40 жил өнгөрч. Энэхүү алдартай киноны баатар эхлээд зурган номоор олны танил болж эхэлж. Ингээд цасан хүний төрсөн өдрийг мөн Зул сарын баяртай хавсарган тэмдэглэх үүднээс орон нутгийн зураач, урлаач нар 165 см өндөртэй 12 цасан хүн хийснээ Манчестерийн Сальфорд дүүрэг дэхь Хэвлэл мэдээллийн хотхон хэмээдэг газар олны өмнө дэлгэн тавьсан нь бүхий л насныхны сонирхлыг татаж байлаа. Цасан хүмүүс дээр “Зул сарын 12 бэлэг” гэдэг дуугаар сэдэвлэсэн зураг зурсан байв. Тэгээд багачуудад сонирхолтой болгох үүднээс тэр хавийн газраар тараасныг нэг нэгээр нь олох ёстой байв. Бүтэн сайн өдөр болохоор хүүхдүүдээ дагуулсан олон ч эцэг эхчүүд зурагтай тайлбар барьчихсан лийрийн модонд суусан бор ятганы зурагтай эхний цасан хүн хаана байна гэж алхаж явсаар хамгийн сүүлчийнх нь 12 бөмбөрчний зурагтай цасан хүн дээр дуусах байв. Тэгж тараагаагүй бол хүн болгон хэсэг газар шаваад зураг авахад хэцүү болох байсан дээр нь хүүхдүүд  амархан уйдахгүй зугаатай болгосон шиг. Үүний  далимд дууны агуулгын талаар дурьдахад ерөнхий санаа нь залуу эмэгтэй хайртаасаа өдөр болгон нэг нэгээр нь нийт 12 бэлэг авч байгааг өгүүлдэг. Мэдээж уламжлал ёсоор Зул сарын баяраар хүмүүс хоорондоо бэлэг солилцдог ч нэг дор тэгж олноор нь  аваад байна гэдэг аль ч цагт  дэндүү тансагласан хэрэг болох гэхээр. Гэхдээ Христийн шашин шүтдэг хүмүүсийн хувьд бол үнэндээ тэгж нэгэндээ бэлэг өгөөд цаад хүн нь аваад байгаа гэдэг нь чухал биш бөгөөд шууд утгаар нь ойлгох хангалттай бус аж. Тэрний оронд шашиных нь сургаал номлолыг нууц тоон код болгосон гэж ойлгож болох юм. Жишээ нь бэлгийн жагсаалтанд: Лийрийн модон дээр суусан бор ятга гэдэг нь Есүс Христийг төлөөлсөн бол, хос цагаан тагтаа гэдэг нь Хуучин, Шинэ гэрээ гээд Библийн сударыг илэрхийлж. Гурван франц эм тахиа нь Есүсийг мэндлээд 12 хоног болсны дараа Дорно зүгээс  гурван мэргэд ирж хүндэтгэл үзүүлж бэлэг өгдөгийг төлөөлүүлж. Өндөгөө дарж буй 6 галуу нь Бурхан зургаан “өдөр” бүтээлийн ажлаа хийгээд долоо дахь өдөр нь амарсантай холбоотой аж. Үсэрч дэгж буй арван Лорд гэдэг нь Библийн судар дахь Арван хуулийг илэрхийлж. 11 бүрээчид бүрээгээ үлээж байна гэдэг нь Христийн үнэнч 11 дагалдагчыг хэлж байгаа аж. Уг нь 12 дагалдагч байсан боловч нэг нь түүнээс урвасан учир ингэж нэгээр дутаж. 12 тооноос сонгон авч ялган тайлбарлахад иймэрхүү. Долоо дахь өдөр буюу бурханы ариун өдөр амралтын өдөр болгосноор өнөөдрийн бидний ажил амьдралын хэв маягийг тогтоож өгчээ. Гэхдээ орчин үед янз бүрийн шалтгаанаар хөдөлмөрлөх нөхцөл байдал ихэд өөрчлөгдөн ирсэн бөгөөд зарим мэргэжилд ням гаригт ажиллах шаардлага гардаг. Шүтлэгтэй хүмүүс үүнийг хүлээж авахаас татгалзаж байхыг хамт ажилладаг хүмүүсээс харж анзаарч байсан. Тэдгээр хүмүүс энэ шалтгаандаа тайлбар өгөхдөө долоо дахь өдрийг бурхан шүтлэгэндээ бүрэн бие сэтгэлээрээ зориулах ёстой ажил хийхээр энэ үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй болчихно гэдэг. Монголчууд долоогийн тоонд тийм таатай бус байдаг бол христийнхэнд энэ нь тийм ч муу тоо биш. Өнөө цагийн Христүүд Есүс 12 сарын 25нд төрсөн бөгөөд түүнээс 12 хоногийн дараа 3 мэргэд ирсэн гэх 1 сарын 6 г Есүс гийхүйн өдөр гэдэг мөн энэ өдөр ёлконыхоо чимэглэлийг хурааж авч далд хийх хэрэгтэй гэж үздэг тэгэхгүй бол муу ёр гэдэг. Цасан хүнг урласан уран бүтээлчид өнгөрсөн зун яг ийм томоохон төсөл дээр ажилласан нь Манчестерийн билэгдэл 131 зөгийнүүдийг урлан хот даяар тараан байрлуулсан. Цасан хүнийг Шинэ жил өнгөртөл олонд үзүүлж байгаад дуудлага худалдаанд оруулан хуримтлагдсан мөнгийг “Children In Need”  буюу “Хүүхдийн Төлөө” гэдэг хүнд өвчин эмгэгт өртсөн хүүхдүүдийг үнэ төлбөргүй хүүхдүүдийг эмчилэхэд зориулдаг санд хандивлах аж.

Хэвлэл мэдээллийн хотхон

Сальфорд

Манчестер хотын хагас марафон

10 сарын 14нд Манчестер хотын хагас марафон гурав дахь жилдээ болж өнгөрлөө. 21 км ийн зайны энэ удаагийн  уралдаанд 14 мянган хүн хамрагдсан бөгөөд тэдний дунд 3 монгол эмэгтэйчүүд Надъяа, Зулаа, Цомоо нар оролцсноор онцлогтой болсон юм. Уг гүйлтийн баг нь урьд нь Винзорын шилтгээний орчмын болон Манчестерийн гээд хэд хэдэн томоохон марафонуудад гүйсэн туршлагатай хүмүүсээс бүрдсэн байв. Тэдний дундаас Надъяа ба Э.Цэрэннадмид 2015 оноос хойш Афин, Ром, Манчестер, Амстердам, Лондон, Шотланд гээд томоохон марафонд бие даан оролцсоны зэрэгцээ 2016 оноос хойш Монголдоо хандив өргөх  ажиллагаанд идэвхитэй оролцож эхэлсэн. Тодорхой жишээ дурьдвал 2017 оны Манчестерийн, 2018 оны Лондонгийн марафонд гүйхдээ Улаанбаатар хотын Гачуурт хороон дахь өнчин 80 гаруй хүүхдийг халамжлан өсгөж буй “Лотус” хүүхдийн төвд 3730 фунт стерлинг, 2018 оны Английн Хойд бүсийн хагас марафонд гүйхдээ Монгол дахь “Хавтгай хамгаалах Сан”д 560 фунт стерлинг тус тус хандивлажээ. Манчестерын монголчуудын дунд “Мотортой” хэмээн алдаршсан эмэгтэй юм.

Гүйлтийн зам яг манай үүдээр өнгөрдөг тул Марк бид хоёр яаж зүгээр байхав гэж бодоод хөгжөөн дэмжигч болохоор хөөрцөглөв. Бид хоёр дээр Сейлд ойр байдаг Цомоогийн нөхөр Шинээ Авид, Мэргэн хоёр хөвгүүнээ дагуулан ирж хүч нэмэрлэв. Марафоны зохион байгуулалт сайн байдаг гүйж байгаа хүмүүст хангалттай ус, зөөврийн ноль байрлуулсан тул бидний зүгээс хийгээд байх зүйл бараг байсангүй. Нутгийн гурван хүнээ дэмжээд монгол туг далбаагаа бариад зогсох болов. Харин миний зүгээс билэг тэмдгийг бодож мөнгөн аягатай сүү хадагтай барихаар бэлдэв. Нэгэнт тэдний гүйлтийн дугаарыг мэдэж байсан тул хаа явааг тодорхой мэдэж болохын зэрэгцээ яг хэзээ манайд дөхөж ирэхийг барагцаалахад амар байв. Хамгийн түрүүнд Надъяа гүйгээд ирлээ. Гүйгээд өнгөрч байгаа хүнтэй үгийн солио энээ тэрээ гэж юу байхав. Дараа нь нөгөө хоёр нь өнгөрөхөд бүгдэд нь нөгөө сүү хадгаа ээлж дараалан өглөө. Дараа нь бодоод байсан зүүн гараараа өгөөд баруун гараараа авдаг гэдгээ ч таг мартчихсан дээр нь тэвдэж тулгамдсандаа сайн сайхныг хүссэн ерөөлийн үг хэлэх манатай  өнгөрсөн байв. Миний тэгж мунгинаж хагас дутуу юм хийж байгаа нь гудамжны үзүүрт зогсоод савтай ус өгч байгаа хүмүүсээс нэг их дээр гарахааргүй байлаа. Гэхдээ миний урамыг бодоод бүгд л их баярласан талархсанаа дараа нь илэрхийлж байсан. Маркын хувьд хамгийн том монголийн далбааг дэвэх үүрэг гүйцэтгэсэн. Тэрбээр сүүлийн үед хойд солонгосынхон парад яаж хийдгийг баримтат нэвтрүүлгээс үзсэн байсан гээд 8 тооны хэлбэр гарган идэвхитэй нь аргагүй далласан. Ингээд удаан байвал суганы булчирхай цочоод маргааш хоёр гараа өргөж дийлэхгүй болох нь гэж тэрбээр хошигнож байлаа. Харин бяцхан хөвгүүд бол бид хоёроос илүү туршлагатай нэг нэг шүгэл үлээгээд хүмүүс рүү даллаад байсан. Би тэднээс санаа авч гэртээ орсон шүгэл гээд байх юм байсангүй харин хүүхдийн төрсөн өдрөөр үлээдэг цаасан туузан шүгэл байхаар нь авч гарсан бороо орж байсан тул туузан цаас нь нороод тасраад уначихсан. Алгаа ташаад байсан сүүлдээ гар даараад бээлий өмсөхөөс аргагүй болсон. Олигтой орилж хашхирч чадахгүй болохоор тийм чанга дуу чимээ гаргадаг бөмбөр ч юм уу том хонх хэрэг болохоор юм гэж дотроо бодож байлаа.

10 сар болоод нэлээд сэрүү орчихсон дээр нь миний санаж байгаагаар дандаа л тэр өдөр бороо орж таардаг. Гэсэн ч гүйж байгаа хүмүүсийн эрч хүч урамыг хугалахгүй гэхдээ зөвхөн бид хэд ч бус тэндэхийн хүмүүс гэрээсээ гарч гудамжиндаа зогсоод чадах ядахаар сэтгэлийн дэмжлэг үзүүлсэн. Манай хажуугаар гарах үеэр марафон тал хэсэгтээ орчихсон хүмүүс нэлээд цуцаад ирж буй нь илт харагдаж байсан ч хөгжөөн дэмжигчдээсээ урам аваад гүрийгээд  байсан. Уг марафон нь спортын уралдаан гэхээсээ илүү буяны байгууллагад хандив өргөх ажиллагаа нөгөө бол содон марзан хувцас өмссөнөөр харсан хэний ч инээд хүргэхээр хөгжөөнтэй баяр баясгалантай олон нийтийг хамарсан арга хэмжээ болдог. Бид нар зөвхөн гурван хүнээ дэмжээд зогсоогүй тэнд гүйж буй бусад хүмүүсийг дэмжсэн. Зарим нэг нь ямар улсын далбаа юм гэж асууж байсан. Гэхдээ олон хүн хажуугаар өнгөрөхдөө дэмжлэг үзүүлж буйд баярлалаа гэж хэлж буй нь их сайхан байсан. Чухам гүйж буй хүмүүс хир ядарч зүдэрснийг мэдэхгүй юм. Хөгжөөн дэмжсэн Марк бид хоёр нэг их хүнд хүчир ажил хийчихсэн хүмүүс шиг байсан. Тэгээд бид тайвширч авахаар ойролцоох кафед очин кофе уухаар явцгаасан. Ямар ч байсан 3 бүсгүйчүүд маань марафоноо амжилттай дуусгаад мядалиудаа зүүсэн баяр баясгалантай зургаа Facebook дээрээ тавьсан байсан.

Манчестер, Англи

Бэсрэг наадам

 Манчестерийн нэг томоохон паркад монголчууд нийлж Наадмаа хийдэг уламжлал тогтоод хэдэн жил болж байгаа. Гэхдээ тэрнээс тусдаа бидний хэсэг айлууд  бэсрэг наадам хийдэг. Энэ удаа 8 айл нэгдэн хүүхэд томчууд нийлээд 28 хүмүүс цугларсан. Мэдээж морь, бөх, суран харваагүй наадам гэж юу байхав. Үүнийг бид хүүхдийн хөгжөөнт тоглоом байдлаар зохион байгуулсан. Модон морь өгөөд дааганы уралдаан болгон хүүхдүүдийг гүйлгэсэн. Сур харвах болохоор хуванцар тоглоомоор аргалсан. Харин бөх болохоор хийлсэн цээживч өмсүүлээд сумо шиг бие биенээ түлхэн хүчээ үзсэн. Тоглоомуудын онцлог нь охид хөвгүүд гэж ялгахгүй оролцох боломжтой. Гэхдээ Шинээгийн хөвгүүдэд монгол бөхийн зодог шуудаг байсан болохоор тэрнийг өмсүүлээд уламжлалт монгол бөхөө барилдуулсан. Харин шинээр “Жимс түүлгэх” буюу “Аргал түүх” гэдэг тоглоом хуучин хоосон нүүрний тосны хэдэн савыг газар тараагаад  цэцэрлэг янзалдаг жижиг сэрээг нэг гараараа барьж нөгөө гараараа барьж буй сийрсэн савандаа  хийх байсан. Дүрэмийг нь тайлбарлаад өгсөн хүүхдүүд идэвхитэй тоглосонд их урамтай байсан. Ямарч байсан аргал түүлгэхээр бол энэ хүүхдүүдийг дуудчихмаар юм, манайх гал алдахгүй боллоо гэж би хошигнож байлаа. Томчуудын дунд Наадмын асуулт хариулт уралдаан зарлан түрүүлсэн айлыг цомоор шагнасан. Манай гадаах цэцэрлэгт наадам болсон гээд бид нар бүгдийг нь хийнэ гэж байдаггүй бүгд л адилхан оролцддог. Айл болгон ирэхдээ уух идэх юмаа авчираад нийлүүлчихнэ, Шинээ, Батаа зэрэг мэргэжлийн тогооч нар хорхогоо гардан хийнэ. Эрдээ эгч бүх зургуудыг авсан бол Хишгээ “Наадамын баярын мэнд” гэж бичүүлсэн торт захиалан хийлгэснээ авчирсан. Англид байгаа гэлтгүй монгол хүмүүс болохоор наадмаа ингэж өөрсдийнхөө боломжоор тэмдэглэсэндээ баяртай байдаг.

Манчестер, Англи